Resonanzlehre
De Resonanzlehre, ontwikkeld door violist Thomas Lange, is een klank-georienteerde bewegingsleer voor musici, zangers en sprekers. Deze leer, ook wel ‘toegepaste muziek-fysiologie’, biedt inzichten en praktische oefeningen die de muzikale expressie van een musicus optimaal tot klinken kunnen laten brengen. Voor musici, door musici.
Door beoefening van de leer wordt de connectie tussen het horen en bewegen gesynchroniseerd en geïntensiveerd. Dit heeft tot gevolg dat de bewegingen van de musicus altijd vanuit het horen ontstaan. Hierin is geen ruimte voor onnodige spanningen en blokkades die de muziek niet ondersteunen en eigenlijk alleen maar in de weg zitten. Ongunstige denk- en bewegingspatronen verdwijnen en kunnen zelfs vanaf het begin niet ontstaan. Musici komen tot een uitgebalanceerd, muzikaal lichaamsgebruik waardoor ze moeiteloos hun gevoel voor de muziek kunnen delen met publiek.
In de loop van ons muzikale leven ontwikkelen we bijna allemaal – of we nu instrumentalisten of zangers/sprekers zijn – ongunstige bewegingspatronen die we soms niet eens als zodanig waarnemen. Of die nu door onze vroegere docenten zijn aangeleerd of niet, velen zoeken telkens weer naar nieuwe manieren om zowel moeiteloos als met sterke uitdrukking en vrij van (over)spanningen hun gevoel voor de muziek te delen met hun publiek.
We maken soms beperkt gebruik van ons muzikaal kunnen of van de mogelijkheid om onze emoties, zoals wij die muzikaal voelen, in de geluidsgolf en dus in het oor van onze toehoorder te brengen. We “raken” de luisteraar dus niet altijd op de manier waarop we dat eigenlijk zouden willen met ons spel.
Ongunstige bewegingsprocessen bezorgen ons vroeg of laat moeilijkheden in de vorm van onnodige spanning of pijn, die op hun beurt ons vrije spel en onze vreugde voor het musiceren in de weg kunnen gaan zitten. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat 65% van de Nederlandse beroepsmusici met spel-gerelateerde klachten kampt.
Door het beoefenen van de Resonanzlehre leer je je eigen lichaam zo te gebruiken dat jouw muzikale zeggingskracht moeiteloos in de vorm van geluidsgolven vertaald wordt. Hier zijn oefeningen voor, toepasbaar op musici van alle instrumenten en zangers/sprekers.
Klank en beweging als eenheid
Het belangrijkste aspect van musiceren is klank. De klank is daarin belangrijker dan de beweging. Het gaat er niet om een betere beweging voor een betere klank te vinden, maar een betere synchronisatie van klank en beweging.
In dit synchronisatieproces is de klank de ‘chef’. De klank moet niet zoals de beweging worden, maar de beweging zoals de klank. Bron: resonanzlehre.de
Hoe rijker de klank aan resonantie is (hoe vrijer deze kan trillen), des te makkelijker wordt het voor de spieren om trillingen te voelen en erop te reageren met bewegingen die nodig zijn voor de muziek. Een kernzin uit de leer luidt daarom ook: Hoe resonantie-rijker de klank, des te moeitelozer en vrijer de beweging.
Voor een musicus moet het horen de leidende actie bij het bewegen zijn. Maar lang niet altijd is het lichaam in staat om optimaal te reageren op gehoorde klanken. Bij bijvoorbeeld fysieke en mentale spanningen (bijv. door slechte gewoontes of podiumangst) is het lichaam niet vrij voor muzikale beweging, en wordt de resonantie van de klank (deels) gedempt. De emotie en zeggingskracht van de muziek komen dan weinig tot uiting in de geluidsgolven, en blijven steken in het instrument of het lichaam.
Balans en oefeningen
Met behulp van de balansoefeningen van de Resonanzlehre wordt het lichaam vrij gemaakt om de connectie tussen horen en bewegen te intensiveren. Deze oefeningen spreken het in het lichaam aanwezige audiomotorische systeem aan. Grof gezegd heeft dat ermee te maken dat alle bewegingen van het lichaam via het gehoor- en evenwichtsorgaan gebalanceerd worden.
Het evenwichtsorgaan verbindt het oor met alle spieren in het lichaam. Door echt te luisteren naar het volledige spectrum van de klank en daarbij het lichaam te laten balanceren, zijn onze spieren op elk moment in staat om de klank naar wens te beïnvloeden en te veranderen.
De balancerende kwaliteit die door de oefeningen ontstaat, is gebaseerd op de natuurkundige wet <een massa laat zich het lichtst over zijn balanspunt bewegen>. Als je de balanspunten van je lichaamsdelen leert voelen, hoef je de balans alleen maar voor je te laten werken, zonder er zelf onnodige controle of spanning aan toe te voegen. Deze balansvorm voelt aan als een mobiel (zoals die van A. Calder op de homepage); alle delen van het lichaam zijn met elkaar verbonden en organiseren hun gewicht vanzelf via hun balanspunten. In deze vorm is het lichaam vrij om klank moeiteloos en resonantie-rijk naar buiten te bewegen.
In de sessies of workshops leert de musicus de oefeningen in een helder opgebouwde structuur uit te voeren. De bedoeling is dat de musicus deze daarna zelf regelmatig uitvoert, om het hoor-balans-systeem te blijven aanspreken. Dit is een zelfhulp-principe: door middel van de oefenstructuur kan men de balanskwaliteit zelf integreren in het lichaamsgebruik, en is men dus na een tijdje niet meer afhankelijk van een trainer.
Werkwijze
In zowel individuele sessies als in workshops met groepen zijn er twee vormen van training die ik met elkaar afwissel:
- Lichaamsoefeningen:
het aanleren van de klankbewegingen in een gestructureerde volgorde, zonder instrument. De oefeningen ondersteunen je om een organische, klank-georienteerde lichaamsconditie te bereiken die moeiteloos musiceren mogelijk maakt. - Toepassing tijdens het muzikale spel:
de klankbewegingen zijn direct toepasbaar bij het bespelen van het instrument en het zingen/spreken. Aan de klank kunnen we horen hoe het lichaam gebruikt wordt, en waar eventueel meer synchronisatie van horen en bewegen gewenst is.
In een workshop voeren we de oefeningen gezamenlijk uit. Tevens willen we het effect van de oefeningen horen in het spel van de deelnemers. Iedere deelnemer krijgt de kans om bij wijze van experiment voor te spelen/zingen voor de groep. Dit is interessant voor je eigen ervaring, en ook voor de anderen om te horen en zien wat de uitwerking van de leer is.
De basisprincipes van de resonantierijke bewegingskwaliteit zijn voor ieder lichaam hetzelfde, en daarom is de oefenstructuur voor alle instrumentalisten en zangers/sprekers zinvol.
Tijdens mijn opleiding heb ik musici van alle instrumenten leren benaderen. Per instrument is het mij bekend waar de uitdagingen liggen als het gaat om het instrument-specifieke handwerk.
Reacties van cliënten
Katharina Russland (klassiek altvioliste):
“Yanna’s Resonanzlehre workshop had a big impact on my way of practicing. Especially, if I practice my daily etudes. I feel more aware of how my body moves, and that naturally makes that I feel more ‘in shape’ generally, without needing to do all of my routine of exercises.
My listening awareness and how to connect what I feel and hear is improving a lot! Thanks for your tips on how to connect myself better with my viola. And the best: I have much more fun again by playing viola and feel much more comfortable.
It also gave me good new ideas for my own teaching. The good thing is: I feel, that the students level doesn´t really matter. Everybody can profit from Resonanzlehre!”
Willem Romers (drummer bij In Contrast, Kika Sprangers quintet, Coal Harbour):
“De sessies met Yanna hebben mij in de eerste plaats geholpen om met mijn armblessure om te gaan. Door de oefeningen te doen heb ik minder spanning in mijn linker onderarm waardoor ik minder pijn voel tijdens het spelen. Daarnaast helpen de oefeningen mij om mijn hele lichaam te ontspannen waardoor ik meer contact kan maken met mijn instrument. Hierdoor haal ik meer klank uit mijn instrument, kan ik dynamischer spelen en ga ik bewuster om met hoe het geluid resoneert in de ruimte waarin ik speel. “
Anoniem:
“Kijk met een heel fijn gevoel terug op jouw workshop. Fijne mensen, prachtig concept en heel prettig en vakkundig door jou geleid.”
Frank Jenniskens (intuïtief violist en multi-instrumentalist):
“Bijzonder om na al die jaren vioolspelen voor het eerst écht te voelen hoe de trillingen van mijn viool door mijn eigen lichaam gaan. Sinds Yanna’s workshop ben ik me zoveel bewuster geworden van wanneer ik de resonantie van mijn instrumenten blokkeer en wanneer die optimaal alles kan doorstromen. Heb ook gemerkt hoe dat ook weer de resonantie van de ruimtes waar ik speel én de mensen waar ik voor speel beïnvloedt.”
Onderwerpen
Klank waarnemen in de ruimte
Het horen de beweging laten leiden
Muzikaal bewegen
Resonantie waarnemen
Trillingen waarnemen
Volheid en kwaliteit van klank
Gewichtgevoel v/h lichaam en lichaamsdelen
Balanspunten van lichaamsdelen
Balans
Driedimensionaal uitgebalanceerde, gecentreerde beweging
Lichaam als eenheid
Lichaam als mobiel
Bewegen met “Schwung”
Audiomotoriek
Blessures voorkomen
Blessures verhelpen
Ademvrijheid
Ademkracht
‘Ademsteun’ (voor blazers)
Spiertonus
Doseren van spierspanning
Muzikale spieren
Podiumnervositeit
Vertrouwen
Zeggingskracht en emotie in klank
Praktische oefenstrategieën
Voorbereiden op optredens
Klankgerichte instrumentale- of zang-‘techniek’
Virtuositeit en snelheid